's-Hertogenbosch, 9 december 2019
In verband met mijn meesterproef onderzoek ik onder andere welke methoden of manieren je kunt toepassen om op een constructieve manier met elkaar het gesprek aan te gaan. Een manier die ik onderzocht heb is een format waarbij mensen bij elkaar komen in een cafe om te filosoferen. Tijdens zo'n 'filocafe' ben ik op een avond aangehaakt, waarbij er dit keer op basis van een thema met elkaar van gedachten wordt gewisseld. Het thema was niet-Westerse filosofie en dit sluit dan weer mooi aan bij mijn onderzoek waarbij ik mij vooral focus op een interculturele dialoog.
Om een idee te geven van de opzet van de avond is het prettig een beeld te geven van de avond. Het gezelschap is behoorlijk uniform. De groep van 13 personen bestaat uit meer vrouwen dan mannen, blank en naar ik vermoed uit de midden- of hogere klasse. De groep kent elkaar al en daardoor valt het op dat ik een nieuwkomer ben, maar ik heb niet het idee dat dit een onveilig gevoel geeft of mensen beperkt in het delen van gedachten. De gespreksleider of filosoof geeft een inleiding over het thema en het is nu wel erg prettig dat ik al een kleine basis heb opgebouwd in relatie tot het onderwerp.
De gespreksleider geeft een korte inleiding waarbij ze kort aangeeft wat ze wil behandelen wat betreft de verschillende filosofische stromingen; o.a. Afrikaanse, Indiase, Chinese, Japanse en Zuid-Amerikaanse filosofie worden genoemd. Ze merkt daarbij terecht op dat ze niet alles kan behandelen, zonder ongenuanceerd te zijn. Dat is ook mijn eerste gedachte als ze de Ubuntu-filosofie over het hele Afrikaanse continent legt, wat inderdaad betekent dat ze de veelheid aan verschillende ideeën op het continent over één kam scheert.
Er wordt direct gereageerd op haar uitleg en dat zorgt ervoor dat er meteen gesprekken op gang komen en besproken wordt hoe er gedacht wordt over bepaalde ideeën binnen de 'Afrikaanse' filosofie. Het is misschien generaliserend om te zeggen dat het er wel erg beleefd aan toe gaat, ik mis wel een beetje pit en scherpte in de discussie. Tijdens de gesprekken ben ik erg geïnteresseerd of de deelnemers gevoelig zijn of open staan voor de andere perspectieven. Dat lukt de een beter dan de ander en je ziet dat het lastig is om je eigen denkbeelden los te laten. Het wereldbeeld dat je hebt is sterk bepaald door je opvoeding en de omgeving waarin je leeft. Dan is het leuk om te zien hoe er echt nagedacht wordt en getracht wordt de ideeën waar we redelijk onbekend mee zijn toch te begrijpen. Sommigen lukt het helemaal niet, de ander lukt het wel. Gaandeweg de avond zie je de dat er steeds meer mensen uit de groep gaan deelnemen aan het gesprek en er soms interessante gedachten naar boven komen, waarbij er geen antwoorden worden gegeven, maar er eerder meer vragen opgeroepen worden.
Er wordt lang stil gestaan bij Afrikaanse filosofieën en kort worden er nog Indiase besproken, waarbij het veel gaat over het zelf of beter gezegd het ontbreken daarvan. Dan merk je dat wij in Europa en Noord-Amerika het ik, moeilijk kunnen loslaten. Wat dat betreft is het een hele goede denkoefening om te doen, maar ik het meteen wel jammer vind dat de groep zo uniform is. De gesprekken worden denk ik interessanter als er meer diversiteit in de groep zit. Divers in meerder opzichten, in samenstelling van generatie, achtergrond en afkomst. Het blijft nu een gesprek over hoe wij dénken dat ze het op een hele andere plek in de wereld bedoeld hebben. Zou het niet veel interessanter zijn als we ook echt die andere perspectieven te horen krijgen van iemand die de filosofie van binnenuit kent?