What’s going on in this ...(picture/sculpture/installation/situation/etc)?
What do you see that makes you say that?
What more can we find?
De methode Visual Thinking Strategies (VTS) verdient inmiddels meer aandacht in relatie tot mijn onderzoek. Er wordt best wat onderzoek gedaan in relatie tot de methode en het ontwikkelen van een kritisch denkvermogen. Op de website van VTS Nederland zijn verschillende artikelen te lezen over de methode waar ze dieper ingaan op de impact van VTS. Op de site is ook een artikel te vinden van een andere masterstudent, Britt Hoogenboom, die onderzoek doet naar "hoe zij met behulp van beeld verhalen kan verzamelen en delen, die mensen helpen elkaar beter te begrijpen" (Hoogenboom, 2019). Zij studeert aan de Willem de Kooning Academie in Rotterdam, de Master Design en is als graficus opgeleid. Haar fascinatie ligt vooral bij mediabeelden, hoe die onze beeldvorming beïnvloeden. Dit is een iets andere insteek, maar er zit zeker ook overlap in. (Op 11 maart hebben we een afspraak.)
Philip Yenawine en Abigail Housen hebben de methode ontwikkelt in de jaren '90 en wordt in de V.S. al breed ingezet in het onderwijs. VTS is een methode waarvan ik inmiddels kan concluderen dat het een geschikte methode is om perspectieven te delen door het kijken naar kunst. Doordat de methode geen kennis vereist van de deelnemers is deze geschikt voor iedereen. Het wordt op dit moment bij mijn weten nog niet structureel toegepast in het onderwijs, ik ben in afwachting van een reactie van Ellie van den Bomen, van VTS Nederland of hier al onderzoek naar is gedaan.
VTS
Uit Voorbij de kunst:
De doelen van VTS zijn:
- leren vertrouwen op eigen waarneming bij het kijken naar kunst
- esthetisch begrip helpen ontwikkelen
- werken aan basisvaardigheden van kritisch denken en werken
De rol van de gespreksleider is:
- aanjager, nooit een bron van informatie
- deelt geen meningen, spreekt geen complimenten uit > dit impliceert namenlijk goed of fout!
- faciliteert de mogelijkheden om het kunstwerk te verkennen en onderzoeken
- maakt ruimte voor gedachten van iedereen in de groep
- je wijst de observaties aan tijdens het gesprek, toont anderen mogelijk nieuwe elementen
- direct feedback geven door te parafraseren, welke deelname aanmoedigt
- terugkoppelen door te herformuleren, synoniemen of bijbehorende begrippen terug te geven, ter ontwikkeling van woordenschat en taalgebruik.
- Willen deelnemers meer informatie over een werk? Spoor ze aan dit zelf te ontdekken.
Het is essentieel je aan de exacte formulering van de vragen te houden. Op het moment dat je waarom vraagt, vraag je naar een motief. Wanneer je vraagt - Waaraan zie je dat? - vraag je om visuele bewijzen en houd je focus op het kunstwerk.
Je wijkt nooit af van de drie vragen
1. Wat gebeurt er in de afbeelding? > Inleven, op zoek naar het verhaal, ruimte voor gevoelens, informatie en persoonlijke associaties. Vraagt om actieve deelname en persoonlijke betrokkenheid bij het werk.
2. Waaraan zie je dat? > Zoeken van visuele bewijzen voor je bevindingen en deze onderbouwen met argumenten. Doel is je interpretatie te funderen op concrete visuele gegevens. De andere deelnemers worden uitgenodigd hier op te reageren vanuit een andere gedachtegang.
3. Wat kunnen we nog meer ontdekken? > Opnieuw kijken en nieuwe bevindingen delen, werkt verdiepend en meer op de details. Er valt vaak nog meer te ontdekken en dit houdt het gesprek op gang.
Ontwikkeling bij 3 jaar lang, 10 VTS-lessen per jaar:
- vooruitgang maak je zichtbaar door te reflecteren op de gesprekken, hen dit op te laten schrijven
- zelfbewustzijn,
- woordenschat,
- luistervaardigheden,
- kritische vaardigheden > leggen van verbanden, onderscheiden van details in complexe (visuele) informatie,
- interpreteren en redeneren op basis van argumenten,
- speculatief denken,
- zien van meerdere mogelijkheden en herzien of uitbreiden eigen mening
Een andere bron die interessant is The Thinking Eye (z.d.):
"Arts-based learning with Visual Thinking Strategies (VTS) connects what we see to what we think and communicate and opens up our minds to different perspectives. Based on an extensive review of neuroimaging research, this pamphlet makes the case how VTS engages our brains in a way that facilitates the development of social identity, visual literacy and critical thinking."
Dit citaat refereert aan een publicatie Shaping open minds (2016) waarin Janneke van Leeuwen onderzoek heeft gedaan naar de relatie tussen visuele verbeelding en het brein. De publicatie is opgevolgd door haar proefschrift Seeing the Bigger Picture (2020) waarin ze verder onderzocht heeft hoe beelden psychologische processen in gang zetten waarbij je door visuele verbeelding ervaringen van jezelf in relatie tot anderen construeert. Van Leeuwen wil aantonen dat VTS je sociale identiteit helpt ontwikkelen. Tevens werkt VTS kritisch en creatief denken in de hand, doordat je de belangrijkste hersennetwerken in gang zet die reguleren hoe we betekenis geven en een relatie aangaan met de wereld om ons heen.
Er is in 2017 door Angela Adank voor de Master Educational Needs aan de Fontys Hogeschool een onderzoek verricht naar het effect van VTS op kritisch denken van leerlingen uit groep 5 van de basisschool. Het is een klein onderzoek onder 10 leerlingen (en 10 leerlingen als controlegroep) waarbij het kritisch denkvermogen toenam na een interventie met VTS. Zij beveelt aan VTS een plek te geven in het onderwijs.
Bronnen:
Adank, A. (2017). Visual Thinking Strategies - Kritischer denken door kijken naar kunst. Geraadpleegd van https://hbo-kennisbank.nl/details/sharekit_fontys:oai:surfsharekit.nl:59c75770-5e53-45d4-853f-bc05062b1c90
Hoogenboom, B. (2019, 11 juli). Lezing: Beeldvorming & Visual Thinking Strategies. Geraadpleegd op 20 februari 2020, van http://www.britthoogenboom.nl/lezing-beeldvorming-visual-thinking-strategies/
Kroeze, Y., & Holtes, J. (2018). Voorbij de kunst (1ste editie). Groningen: Palmslag.
The Thinking Eye. (z.d.). Textual Theory & Research. Geraadpleegd op 20 februari 2020, van https://www.thinkingeye.org/textual
Van Leeuwen, J. (2018). Shaping Open Minds [Pdf] (2de editie). Engeland: Blurb.
Van Leeuwen, J. (2020). Seeing the bigger picture (PhD Thesis). Geraadpleegd van https://drive.google.com/file/d/1NyajynBVkY-abdg-oUc4Ex54z1LoB-Bw/view